Safra kesesi ne işe yarar?
Safra kesesinin görevi, karaciğerin ürettiği safra sıvısını depolamaktır. Genellikle açlık halinde safra kesesinde biriken safra, burada konsantre edilerek depolanır. Sindirim sırasında ise, safra kesesi kasılarak içindeki safrayı bağırsağa boşaltır ve böylelikle yağlı maddelerin emilimi gerçekleşir.
Safra kesesi taşı ne demektir?
Safra kesesi içinde normalde bulunan, kolesterol veya pigmentlerin çökelek oluşturması sonucu ortaya çıkan yapılara safra kesesi taşı adı verilir.
Safra taşları neden olur?
Safra içerisindeki maddelerin oranlarının bozulması sonucunda oluşurlar. Önceleri kolesterol kristalleri, pigment birikintileri şeklinde iken zamanla safra taşı şeklini alırlar.
Tüm safra taşları aynı mıdır?
Türleri ve çapları değişiktir. Safra taşlarının yaklaşık % 90’ı kolesterol taşları ve diğerleri ise bilirübin taşlarıdır. Normalde düz röntgen filmlerinde safra taşları görülmez. Safra taşlarının içerdiği kalsiyum miktarı ne kadar çok ise düz filmde görülme olasılığı artar.
Safra taşları kimlerde olur?
- 20 – 60 yaş arasındaki kadınlarda safra taşı görülme sıklığı, erkeklere göre 3 kat daha fazladır.
- Çok doğum yapmış kadınlarda daha sıktır.
- Yaş ve şişmanlık görülme sıklığını artırır
- 60 yaş üstü insanların yaklaşık %10 – %20’sinde safra taşı bulunur.
Safra kesesi hastalığı olan kişilerdeki şikayetler nelerdir?
- %70-80’inde şikayet yoktur.
- karın sağ üst kısmında, sırta da vurabilen ağrı
- Şişkinlik hissi
- Gıdalara karşı tahammülsüzlük
- Bulantı
- Kusma
Safra kesesi iyi çalışmayan kişilere en çok hangi yemeklere tahammül edemez?
Bütün tavada yapılan ve yağda kızartılan gıdalar, ağır soslar, et suları, tavuk ve hindi derileri, şalgam, lahana, karnabahar, turp ve bazı çiğ meyveler.
Safra kesesi taşları ne ölçüde yaygındır?
Yaklaşık her dört kadından birinde ve her sekiz erkeğin birinde altmış yaşlarına varmadan safra kesesi taşları gelişebileceği tahmin edilmektedir. Genellikle safra kesesi taşlarının oluşumu 30-40 yaşlarında başlar ve yaşla birlikte artar.
Gebelik safra kesesinde taş oluşumu eğilimini artırır mı?
Evet. Gebelik, yağ ve kolesterol metabolizmasında düzensizlikler meydana getirir. Bunu takiben gebelik hali sona erdikten birkaç ay içerisinde, çok kez taşların gelişmesi başlar.
Safra kesesi taşı komplikasyonları nelerdir?
- Safra kesesinin aniden iltihaplanması
- Sarılık (safra kanalına düştükleri zaman)
- Pankreatit
- Bu komplikasyonlar büyük taşlardan ziyade özellikle 4 mm’den küçük taşlar v yoğun safra çamuru varlığında görülür.
Safra taşı tanısı nasıl konur?
En sık olarak ultrasonografi ile konur.
Safra kesesi taşının tedavisinde ne zaman ameliyat gerekir?
Safra kesesi taşları sorun oluşturursa tedavisi sıklıkla ameliyatla safra kesesinin alınmasıdır.
- Safra kesesinin aniden iltihaplanması
- Taşların bulunmasından dolayı hasta tekrar eden ve şiddetli kolik sancı nöbetlerine maruz kalmaktaysa.
- Safra kesesinde taşların bulunduğu bilinmekteyse ve hasta kronik hazımsızlıktan, bulantı, gazdan ve bazı karın bölgesi ağzından şikayetçi ise
- Sarılık (derinin sarı bir renk alması) küçük taşların safra kanallı tıkamasından dolayı gelişmişse.
- Pankreatit hastalığı gelişmişse.
Safra kesesinde taşlar kanser gelişmesi eğiliminin artmasına neden olabilirler mi?
Evet olabilirler. Safra keselerinde taş olanların yaklaşık % 1’inde safra kesesi kanseri gelişebilmektedir. Bundan dolayıdır ki, belirtilere neden olsun olmasın, safra kesesinde özellikle büyük (2 cm’nin üzerindeki çapta) taş olan kişilerde ameliyat önerilmektedir.
Safra kesesi ameliyatı nasıl yapılır?
Günümüzde safra kesesi ameliyatları laparoskopik yöntemle (kansız ameliyat) gerçekleştirilmektedir. Teknik olarak safra kesesi standart olarak üç veya dört adet minik (5-10 mm arasında) delikten trokar adı verilen minik borudan bazı uzun aletler girilerek safra kesesi organı klipslenerek dışarıya alınır. Günümüzde artık gelişmiş aletler sayesinde, uygun vakalarda, göbekten girilen tek bir delikten (single port laparoscopy – SILS) safra kesesi ameliyatlarını gerçekleştirebilmekteyiz.
Single Port Laparoskopik Kolesistektomi (Tek delikten kapalı safra kesesi ameliyatı) Bu prosedürde kamera ve tüm diğer el aletleri tek bir delikten ve buradan girilen tek bir porttan batına yerleştirilmektedir. Tüm el aletlerinin uç kısımları açılanabilir özelliktedir. Bu sayede el aletlerinin çaprazlanması ile yeterli çalışma sahası oluşturulmaktadır.
Bu metod sayesinde, göbekten açılan 2 cm’lik bir kesi ile safra kesesi ameliyatını gerçekleştirmek mümkün olmaktadır. Böylece klasik laparoskopik yöntemde açılan diğer üç kesi ve izleri ortadan kalkmaktadır. Ülkemizde de birkaç merkezde başlanan bu uygulama, tarafımızdan da başlatılmış durumdadır. Laparoskopik cerrahinin bu heyecan verici gelişmesi hakkında bilgi almak ve diğer sorularınız için bize yazabilirsiniz.
Yöntemin tek dezavantajı özel el aletleri gerektirmesi ve bunların maliyeti biraz yükseltmesidir. Ancak özellikle estetik kaygının önde olduğu hastalarda, işgücü kaybının önemsendiği durumlarda bu bir avantaja dönüşmektedir. Tek delikten yapılan ameliyatta da hastanede yatış süresi sadece 1 gündür. Kesi az olduğu için ağrı normal laparoskopik ameliyatlara göre çok daha azdır.
Herkes kapalı ameliyat olabilir mi?
Olamaz. Daha önce üst karın bölgesi ameliyatı geçirmiş olanlarda (Ör.: mide, Karaciğer…) karın içerisinde yapışıklıklar olabilir ve bu yöntemin uygulanmasını zorlaştırabilir. Karın içi basıncın artmasının (gazla şişirildiği için) zararlı olduğu durumlarda (bazı kalp hastalıkları) bu ameliyat yapılamayabilir. Bazen ameliyata kapalı yöntemle başlansa bile % 1 ile 5 oranında ameliyat sırasında açık yönteme dönmek gerekebilir.
Safra taşlarında ameliyat dışında tedavi yöntemi var mıdır?
Taşların kırılması: Tıkanma sarılığı gibi ciddi olabilecek komplikasyonlara neden olabilmesi ile yarardan çok zarar verebilir. İlaçla eritme: Ameliyatın çok riskli olduğu hastalarda, ameliyat dışı yöntemlerle çare aranabilir. Taşları eritmek için uzun süre ursodeoksikolik asit içeren ilaçlar kullanılabilir.
Safra kesesi taşları kırılabilirmi?
Böbrek hayati bir organ olması nedeniyle tümör vb. zorunlu haller dışında alınamaz, ancak safra kesesi alınabilir. Geçmişte safra taşının kırılması sonrasında, bu taşların kanala düşerek cerrahi sarılık veya pankreatit oluşturduğu gözlenmiştir. Bu komplikasyonlar nedeni ile safra kesesi taşlarının kırılması işlemi terk edilmiştir.
Safra kesesi ameliyatlarında sadece taş mı alınır?
Safra kesesi ameliyatlarında sadece taşı alma etkili olmaz. Böbrek hayati bir organ olması nedeniyle tümör vb. zorunlu haller dışında alınamaz, ancak safra kesesi alınabilir. Safra kesesi ameliyatlarında sadece taşın alınması durumunda kısa bir süre sonra safra içeriğinin yoğunluğu nedeniyle safra kesesi sorunu aynen tekrarlar. Bu nedenle cerrahi teknik olarak safra kesesi taşını almak değil, safra kesesi organının tümünü almak gerekir. Bu ameliyata Tıp çevrelerinde ‘kolesistektomi’ ameliyatı adı verilmektedir ve Genel Cerrahi uzmanlık dalında en sık olarak gerçekleştirilen ameliyattır.
Laparoskopik safra kesesi ameliyatlarında hastanede yatış süresi ne kadardır?
Hastaların laparoskopik kolesistektomi veya safra kesesi ameliyatından 4-6 saat sonra yumuşak gıdalar ile beslenmesine izin verilir ve 24 saat içinde eve taburcu edilirler.
Laparoskopik safra kesesi ameliyatlarından sonra hastaların iş kaybı ne kadar olur?
Hastalar laparoskopik kolesistektomi veya safra kesesi ameliyatından yaklaşık 3 ile 4 gün içinde işlerine geri dönebilecek duruma gelirler.
Laparoskopik safra kesesi ameliyatlarından sonra diyet gerekir mi?
Evet, safra kesesi ameliyatından sonra yağlı ve kızartmalı gıdalardan uzak durmakta yarar vardır. Hastaların yaklaşık % 10’unda hazımsızlık ve şişkinlik yakınmaları devam edebilir ve bu tabloya ‘postkolesistektomi sendromu’ adı verilmektedir. Bu durum bilyer diskinezi denilen safra çalışma bozukluğunda olabildiği gibi, mide ve oniki parmak bağırsağında iltihap (gastrit) ve ülser tablosu ile de karışabilmektedir.
