DEMİR EKSİKLİ?žİNİ TANIYALIM

Vücudumuzdaki kanın önemli bir bölümünü olu?Ÿturan eritrositlerin (kırmızı kürecikler) yapımında kullanılan demir, en önemli ihtiyaç duydu?Ÿumuz elementlerin ba?Ÿında gelir. Kan yapımı için mutlaka gerekli olan demiri vücudumuz kendisi sentezlemedi?Ÿi için mutlaka dı?Ÿarıdan gıdalar yoluyla alınmak zorundadır.

Demir elementi açısından zengin içeri?Ÿi olan gıdalar ?Ÿöyle sıralanabiler;

Etler, özellikle sı?Ÿır eti-karaci?Ÿer, yumurta (özellikle sarısı), Kuruyemi?Ÿler (?–zellikle fındık, badem, ceviz) Kuru üzüm, Sebzeler (Ispanak, lahana, havuç) ?‡avdar, kepek, yulaflı un mamülleri.

?žüphesiz ki bu besinlerin içerisinde en önemli demir kayna?Ÿı kırmızı et ve et ürünleridir.

Yeti?Ÿkin bir ki?Ÿinin günlük demir ihtiyacı 1-2 mg'dır. Bu ihtiyaç büyüme ça?Ÿındaki çocuklarda, hamilelerde, emziren annelerde bir miktar daha artar. Gıdalar yoluyla alınan demir ince barsakların üst kısmından emilerek kana geçer. Demirin önemli bir bölümü kemik ili?Ÿinde kan yapımında kullanılır. Daha az bir kısmı da vücutta ba?Ÿka dokularda kullanılır, bir kısım demir de gerekti?Ÿinde kullanılmak üzere karaci?Ÿer-dalak gibi organlarda depolanır. Beslenme yoluyla demir içeren gıdaların uzun bir süre alınmaması vücutta demir eksikli?Ÿine ve buna ba?Ÿlı olarak kansızlı?Ÿa yol açar. Demir eksikli?Ÿi, dünyamızdaki en yaygın eksiklik durumudur.

İnsanın demir gereksinimini besinlerden kar?Ÿılaması gerekti?Ÿinden demir eksikli?Ÿi en çok halkın büyük ço?Ÿunlu?Ÿunun, özellikle en önemli demir kayna?Ÿı olan et açısından yetersiz beslendi?Ÿi az geli?Ÿmi?Ÿ ülkelerde ortaya çıkmaktadır. ?œlkemizde demir eksikli?Ÿinin sıklıkla görüldü?Ÿü ülkelerdendir. ?œlkemizde hamilelerin %75'i, emziren annelerin %70'inde, hamile olmayan kadınların %30'unda, geli?Ÿme ça?Ÿındaki çocukların hemen hemen yarısında ya?Ÿlıların ve yeti?Ÿkin erkeklerin de %20'inde demir eksikli?Ÿi mevcuttur.

Az demir alımının neden oldu?Ÿu demir eksikli?Ÿinin sonuçları nelerdir?

Vücutta demir eksikli?Ÿi olu?Ÿmaya ba?Ÿladı?Ÿında bir takım belirtiler gösterir, bunlar;

Yorgunluk, Halsizlik, Konsantrasyon güçlü?Ÿü, ?–?Ÿrenme kapasitesinde azalma, i?Ÿ gücü kaybı, Ciltte solukluk, saç dökülmesi, tırnaklarda zayıflık-kolay kırılma, dudak kenarlarında çatlak, a?Ÿız içi yaralar. Demir eksikli?Ÿi arttıkça; nefes darlı?Ÿı, çarpındı, ba?Ÿ dönmesi, el ve ayaklarda uyu?Ÿma, kadınlarda adet görmeme ortaya çıkar.

Bu belirtiler tabi ki en sık gördü?Ÿümüz demir eksikli?Ÿine ba?Ÿlı kansızlı?Ÿın sonuçlarıdır. Demir eksikli?Ÿine ba?Ÿlı kansızlık (Demir eksikli?Ÿi anemisi) tüm dünyada en sık görülen kansızlık çe?Ÿididir.

Demir eksikli?Ÿine ba?Ÿlı anemide ne yapılmalı?

?–ncelikle yukarıdaki belirtiler mevcutsa doktor kontrolü ve kan tahlili ?Ÿarttır. Basit bir kan tahlili ile demir eksikli?Ÿi kolayca tanınır ve tedavi edilebilir.

Tedavide öncelikle beslenme problemi (yetersiz beslenme-beslenmeme) olan ki?Ÿilerde demirden zengin gıdalarla beslenmeye a?Ÿırlık verilmeli ve vücutta demir eksikli?Ÿini kısa sürede kar?Ÿılayabilecek ilaçlar gerekti?Ÿinde doktor takibinde kullanılmalıdır.

Demir eksikli?Ÿinde ?Ÿu noktalar göz önünde tutulmalıdır.

? İnek sütü demirden fakirdir. Sadece inek sütü ile beslenen çocuklarda demir eksikli?Ÿi sık görülür.

? Tahıllarda (özellikle kepe?Ÿi alınmı?Ÿ rafine tahıllarda) bazı maddeler demiri ba?Ÿlayıp emilimini azaltır.

? ?‡ay-kahve gibi içeceklerde midede demiri ba?Ÿlayıp emilimi azaltır. Bu nedenle yemekle birlikte veya hemen sonra çay içilmemelidir.

? ?‡ocuklarda kil toprak yeme demir eksikli?Ÿinin habercisi olabilir.

? Demir eksikli?Ÿi olan ö?Ÿrencilerde ö?Ÿrenme, zihinsel fonksiyonlarda ve okul ba?Ÿarılarında gerileme olabilir.

Uz.Dr. M.Ali ?‡elebi

Bahar Hastanesi

Dahiliye Uzmanı