Hastalıktır ?‡ocuklarınızı Utandırmayın

Aile cennet kö?Ÿelerinden bir kö?Ÿe olmaya aday bir müessesedir. Bunun için anne, baba ile çocuklar arasındaki sa?Ÿlıklı diyalog ve saygıya dayalı anlayı?Ÿ oldukça önemlidir. ?‡ocukları Allah'ın bir emaneti olarak kabul edip, mü?Ÿfik, koruyucu ve güven verici davranı?Ÿlarla yeti?Ÿtirmek onların biyolojik ve psikolojik yönden gelece?Ÿe sa?Ÿlıklı fertler olarak hazırlanmalarında önemli rol oynar.
Bazen aile ortamı ne kadar sıcak ve yapıcı olsa da, çözülemeyen problemlerle kar?Ÿıla?Ÿılabilir. Bunlardan bir kısmını çevre fark eder, bir kısmını da ancak aile fertleri bilir. Bu problem bazen bir kusur veya ayıp olarak gizlenir. Konuyla ilgili çözümün olup olmadı?Ÿı da bilinmez. İ?Ÿte bu durumlarda ba?Ÿkalarının yardımlarına ihtiyaç duyulur. Bazı çocuklarda görülen gece altını ıslatma bunlardan birisidir. Birçok ailede ya?Ÿanan ve çözümünün oldu?Ÿu bile az bilinen çocuklarda altını ıslatma meselesi, onları utandırıp a?Ÿa?Ÿılık kompleksine itmeden halledilebilecek bir husustur.

Gece yata?Ÿını ıslatan -5-15 ya?Ÿ arası, hattâ 20 ya?Ÿa kadar- çocukları olan aileler, büyük bir sıkıntı içindedir. Bu aileler her sabah bir üzüntüye uyanır. Yatak, yorgan, çar?Ÿaf ve çocu?Ÿun çama?Ÿırlarının ıslanıp kirlenmesi, evin kötü kokması, çocu?Ÿun temizlenmesi ve okula yeti?Ÿtirilmesi bir problemdir.
Temizlik masrafları ve e?Ÿyaların yıpranmasının getirdi?Ÿi ekonomik yükün yanında aile, bu problemin sebebi ve ne kadar zaman sürece?Ÿi konusunda endi?Ÿe içindedir. Bu durumda en çok üzülen çocuktur. Gece i?Ÿemesi, yatılı misafirli?Ÿe gidememe, yatılı okula gönderememe, evlerine yatılı misafir alamama, alırsa da ailece utanıp sıkılmanın yanında, çocukta da a?Ÿa?Ÿılık kompleksi, içine kapanma ve derslerde ba?Ÿarısızlık gibi problemlere yol açar.

Altını ıslatmayı ço?Ÿu aile bir hastalık kabul etmez. Bunun çocu?Ÿun tembelli?Ÿinden ve yetersizli?Ÿinden oldu?Ÿunu ima ederek çocu?Ÿu suçlar. ?‡ocu?Ÿu küçültücü kelimelerle dı?Ÿlamaya, lâkap takmaya ve alaya almaya kadar varabilir. Böyle bir durumda çocuk, içine kapanmaya, kendine güvensizli?Ÿe ve çaresizli?Ÿe sürüklenir. Hayat ve insanlar kar?Ÿısında sürekli kaçak ve ürkek tavırlar içine girer. ?‡ocuk büyüdükçe bu hal, çocu?Ÿun genel bir karekter özelli?Ÿi haline gelir ve ?Ÿahsiyet kırılması ya?Ÿayan bir fert olarak topluma katılır.
Anne-baba tarafından sürekli suçlanan çocuk, onlara tam bir güven duygusuyla ba?Ÿlanamaz; çok alınganlık gösterir. Suçlamalara alı?Ÿtı?Ÿı için kendini yetkin bir fert olarak göremez. Bu sebeple ebeveynlerin bu tür çocuklara ?Ÿefkatle yakla?Ÿmaları ve yapıcı telkinlerde bulunmaları çok önemlidir. Problemi a?Ÿmada aile çocu?Ÿun yardımcısı ve destekçisi olmalıdır.

"Dayısı-amcası gece i?Ÿiyormu?Ÿ, sonra geçmi?Ÿ, bizim çocu?Ÿumuzda da geçer.", "Normaldir, ço?Ÿu çocukta olur, büyüyünce geçer.", "Tedavi olmasa da geçer, zaten bunun tedavisi yokmu?Ÿ, olsa da tedaviden sonra gene i?Ÿeme oluyormu?Ÿ." veya en kötüsü, " Tedavi ettirmeyin, yoksa ileride kısırlık (!) olur." gibi yanlı?Ÿ bilgilerden ve utanma gibi kısmen haklı bir sebepten dolayı ço?Ÿu aile, "Kol kırılır, yen içinde kalır." deyip, bu problemi saklamakta ve çözüm yollarını aramamaktadır.
Yaygın görülen gece altını ıslatmanın sebebleri nelerdir? Gerçek sıklı?Ÿı nedir? Tedavisi var mıdır? Kendili?Ÿinden geçer mi? Geçerse kaç ya?Ÿında ve nasıl geçer? Yoksa ömür boyu sürer mi? Gerçekten de tedavinin ileride zararları var mı? Tedavi ne oranda ba?Ÿarılıdır? Bu soruların cevaplarını i?Ÿleyece?Ÿiz.
Be?Ÿ ya?Ÿına kadar çocu?Ÿun ara sıra altını ıslatması normal kabul edilir. Ama be?Ÿ ya?Ÿını doldurup hâlâ yata?Ÿını ıslatma durumuna tıp dilinde enurezis denir. Okul ça?Ÿı çocuklar arasında yapılan bir ara?Ÿtırmada, gece altını ıslatma oranı % 20-30 arasında bulunmu?Ÿtur. Bu duruma erkek çocuklarda daha sık rastlanmaktadır. Sosyo-ekonomik durumu dü?Ÿük ailelerin çocuklarında beslenme bozukluklarına ba?Ÿlı olarak bu daha çok görülmektedir.

Sebepleri

Altını ıslatmanın % 70 oranında birinci derece akrabalarda da görülmesi, tek yumurta ikizlerinde oranın yüksek olması gibi verilere dayanılarak, kalıtımın tesiri kabul edilmektedir. Muhtemelen bu tesir idrar olu?Ÿumunu azaltan anti-diüretik hormonun gece az salgılanmasıyla olur.
?žeker veya yalancı ?Ÿeker hastalı?Ÿında, çok su içmeye ba?Ÿlı gece i?Ÿemeleri olur. Ayrıca idrar yolları enfeksiyonları, kum geçirme, ba?Ÿırsak parazitleri, kansızlık, kalsiyum, magnezyum, çinko eksikli?Ÿi, A, B, D, E vitaminleri eksiklikleri, geniz eti ve iri bademcikler gece i?Ÿemesi sebepleridir.
Kansızlık, geniz eti gibi durumlar uykuda kandaki oksijenin azalması (hipoksi) ve karbondioksitin fazlala?Ÿmasına (hiperkapni) sebep olur. Bu durumda uyku çok a?Ÿırla?Ÿır ve merkezi sinir sisteminin bütün sistemler üstündeki kontrolü çok zayıflar. Sinir ve kas sisteminin hakimiyetinin azalmasıyla da gece i?Ÿeme meydana gelir.

Altını ıslatma sebeplerinden en az yarısının psikolojik oldu?Ÿu kabul edilir. Sonradan ba?Ÿlayan gece i?Ÿemesi, çocu?Ÿun çok ilgi gördü?Ÿü ve kendisinin merkez oldu?Ÿu bir dönem olan bebeklik dönemine ?Ÿuurdı?Ÿı geri dönmesi ve orada kalmak istemesidir. Gece i?Ÿemesi yoluyla çocuk, anne-baba ilgisinin uzamasını isteyebilir.
Anne-baba arasında geçimsizlik ve aile içi huzursuzluk olması, yeni karde?Ÿ gelmesi gibi durumlarda, gece i?Ÿemesi bir intikam alma ve tepki gösterme yolu da olabilir. ?‡ocu?Ÿun çe?Ÿitli kaygıları çocukta depresyon yapabilir. Bu da uykunun a?Ÿırla?Ÿma sebeplerinden biridir.
Altını ıslatma, tik, kekemelik, tırnak yeme, a?Ÿırı kıskanma, derslerde ba?Ÿarısızlık gibi problemlerden biri veya birkaçı ile beraber ise psikolojik kaynaklıdır. Hem gece hem gündüz idrar kaçırmaya, idrar yolları iltihabında ve kum dökmede sık rastlanır. Bunlar yoksa, ciddi psikiyatrik bozukluktan kaynaklandı?Ÿı dü?Ÿünülür. Gaita kaçırma da aynı ?Ÿekilde yorumlanır. ?‡ocu?Ÿun uykusunun çok a?Ÿır olması da, gece altını ıslatmasına sebep olur.

Te?Ÿhis ve tedavi

"Tıpta hastalık yoktur, hasta vardır ve her problemin mutlaka bir sebebi vardır." prensibinden hareketle önce sebep ara?Ÿtırılıp bulunmalıdır. Bunun için, idrar ve kan tahlili gibi kolay, ucuz, basit ara?Ÿtırmalarla i?Ÿe ba?Ÿlanır. E?Ÿer sebebi bunlar açıklayamazsa, yukarıda sayılan di?Ÿer sebepler ara?Ÿtırılır. Ultrason ile böbrek ve mesaneye bakılır. Solunumu engelleyen geniz eti, bademcik, kronik bron?Ÿit gibi rahatsızlıklar ara?Ÿtırılır. Hiçbir mikrobik, organik sebep bulunmazsa, aile ve çocukta psikolojik problem aranır. Sebep bulundu?Ÿu zaman tedavi kolayla?Ÿır.

Anne, baba ve çocu?Ÿa, enurezise yol açan sebepler konusunda bilgi verilir. 5-6 ya?Ÿlarındaki çocuklarda enurezisin tuvalet e?Ÿitiminin yanlı?Ÿ verilmesinden kaynaklanmı?Ÿ olabilece?Ÿi anlatılmalıdır.
Psikolojik kaynaklı gece i?Ÿemelerinin tedavisinde, bu rahatsızlıktan dolayı çocu?Ÿun doktora götürülmesi, sebeplerin ara?Ÿtırılması için kan-idrar tetkiklerinin yapılması, ailenin ve çocu?Ÿun bu problemin giderilmesi için çaba harcaması (ödeme yapması, sıra beklemesi) da tedavinin bir parçasıdır.
?‡ocuk kendine de?Ÿer verildi?Ÿini onun için çaba hattâ para harcandı?Ÿını görmektedir. Aile ve doktor üzerine dü?Ÿeni yapmı?Ÿtır, ?Ÿimdi sıra kendisindedir. Tetkiklerin sonunda bir sebep bulunursa ona yönelik ilâçlar yazılması veya sonuçlar normal bulunursa, "Bir problem yok." denmesi bile tedaviyi ba?Ÿlatır.
Ultrasonda mesanenin küçüklü?Ÿü tespit edilirse, mesanenin tonus ve kapasitesini artırmak için, çocu?Ÿa idrar yapma hissi oldu?Ÿu halde bir süre daha idrarını tutması ö?Ÿretilir ve bu süre giderek artırılır. ?‡ocuktan yazılı bir takvim tutması, her sabah kuru veya ıslak kalktı?Ÿını i?Ÿaretlemesi istenir, çocu?Ÿa mükâfatlar verilir. Ak?Ÿamları sıvı alımının azaltılması da tedaviyi kolayla?Ÿtırır.

İlâç ve tedavisi

Bulunan sebebe yönelik ilâçlar verilir. Meselâ idrar yollarında iltihap tespit edilmi?Ÿse, ona özel antibiyotik kullanılır. Psikolojik sebeplere ba?Ÿlanırsa çocukluk ça?Ÿında güvenle kullanılan özel antidepressan ilâçtır. Kullanılan ilâcın uykunun a?Ÿırlı?Ÿını azaltmada yararı vardır. Uykusu hafifleyen çocuk gece idrarını tutabilir veya uyanarak ihtiyacını görür.
Ultrason ile mesane kapasitesi dü?Ÿük bulunan çocuklarda mesane geni?Ÿletici ilâçların yararı çoktur. İdrar yollarında organik bozukluk bulunursa ameliyat ile düzeltilmelidir.
Geniz eti, iri bademcik sebebiyle nefes almada zorluk varsa, bunlar da ameliyatla alınmalıdır. Kansızlık bulunursa, kan yapıcı vitamin, demir, çinko ilâçları ve diyet verilir. Kalsiyum eksikli?Ÿi dü?Ÿünülürse kalsiyumlu diyet ve ilaçlar tavsiye edilir.

Bir çocukta birkaç sebep birden bulunabilir. Bu durumda kombine tedavi uygulanır. Laser akupunktur tedavisinin de yararı vardır. Anti-diüretik hormon tablet ve spreylerinin gece kullanılması ile de gece i?Ÿemesi durdurulabilir. İsabetli te?Ÿhis ve tedaviyle ba?Ÿarı oranı % 95-98'dir.
İlâç kullanılmasa da ergenlik ça?Ÿından sonra gece i?Ÿemesinin geçme ihtimali çok yüksektir. 8 ya?Ÿında olan ve gece i?Ÿeyen bir çocuk 12, 15 veya 18 ya?Ÿında i?Ÿemeden kesilebilirse de tedavisi mümkün oldu?Ÿu için beklenilmesi tavsiye edilmez. Gece i?Ÿeyenlerin sadece % 2-5'i yirmili ya?Ÿlardan sonra da devam eder. Bu ki?Ÿilerde organik bozuklukların olma ihtimali çok yüksektir.
Tedavide kullanılan ilâçlar 30-35 yıldır kullanılan ve güvenirli?Ÿi isbat edilmi?Ÿ ilâçlardır. Bunların zararlı olacak yan tesirleri yoktur.

Altını ıslatmalar hakkında bir çalı?Ÿma

Bursa ?–zel Bahar Hastahanesi'nde yapılan bir ara?Ÿtırmada altını ıslatma ?Ÿikâyetleri ile gelen 164 hastanın kayıtları incelendi. Hastaların ya?Ÿ, cinsiyet, hastalı?Ÿın sebebi, tedavi süresi ve tedaviye cevap durumları ?Ÿöyle tespit edildi: 164 hastanın 52'si (% 32) kız, 112'si (% 68) erkek çocuktu. Ya?Ÿ da?Ÿılımına göre 36 erkek hasta 6-8 ya?Ÿ, 48 erkek hasta 9-12 ya?Ÿ, 28 erkek hasta 13 ve üzeri ya?Ÿtadır. 20 kız hasta 6-8 ya?Ÿ, 16 kız hasta 9-12 ya?Ÿ, 16 kız hasta ise, 13 ya?Ÿ ve üzeridir.

Sebep ara?Ÿtırmasında; 112 erkek hastanın, 18'inde (% 16) idrar yolları enfeksiyonu ve kum, 18'inde (% 16) ultrason ile te?Ÿhis edilebilen sistit (idrar kesesi iltihabı) 12'sinde (% 11) geniz eti, kronik bron?Ÿit, kronik bademcik gibi nefes almayı engelleyen durum tespit edilmi?Ÿtir. 64'ünde (% 57) organik bir sebep bulunamamı?Ÿ ve gece i?Ÿemelerinin psikolojik sebeplerden kaynaklandı?Ÿı kabul edilmi?Ÿtir. 52 kız hastanın 24'ünde (% 46) idrar yolları iltihabı bulunmu?Ÿ, di?Ÿer 28 (% 54) kız hasta da psikolojik kabul edilmi?Ÿtir.
Hastalara, sebebe yönelik tedavi uygulanmı?Ÿ ve tedavilerin yarısının 1 ayda, kalan yarısının da 2 ayda kesin cevap verdi?Ÿi görülmü?Ÿtür. Altını ıslatmanın tamamen kayboldu?Ÿu, yani tedavide ba?Ÿarı oranı % 98 oldu?Ÿu tespit edildi. Bütün bu tespitlerden sonra biraz gayret ve itina ile çocuklarımızın bu problemini fazla büyütmeden ve onları suçlamadan çözmenin mümkün oldu?Ÿunu görüyoruz. Anne ve baba olmanın hiç de kolay olmadı?Ÿı günümüzde, yavrularımızla ilgili problemleri halletmenin yolunun, bu ve benzer problemlerde pani?Ÿe ve ümitsizli?Ÿe kapılmadan, Rabb'imizin her derdin çaresini de yarattı?Ÿını dü?Ÿünüp, sabırla arayıp üzerine gitmekten geçti?Ÿini unutmamalıyız.

UZM.Dr. Nazım İNTEPE
Bahar Hastanesi