Bademcik Niçin Önemli?

Ağız açıldığında boğazın her iki yanında dil kökünün yanlarındaki görülen yumrulara tonsil (bademcik) demekteyiz. Vücudun savunma sisteminin bir parçası olan bu organların işlevi özellikle ilk 4-5 yıl önemlidir. Bünyenin mikropları tanıma ve tanımlama konusunda görevleri vardır. Ve mecbur kalınmadıkça ilk dört yıl içinde bademciklerin alınması önerilmez.

Bademcik enfeksiyonları özellikle havaların soğuması ile artan boğaz ağrısı yüksek ateş ve halsizlikle karakterize üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır.

Bademcik ve üst solunum yolu enfeksiyonları hemen hemen daima damlacık enfeksiyonu denilen hasta kişi ile yakın temas, aynı ortamda bulunma tükürük öksürük sonrası etrafa saçılan mikroplar neticesinde bulaşır. Temas sonrası ilk bir iki gün içinde şahıs hastalanır. Özellikle okul çağı çocuklarının, kreş çocuklarının nispeten daha steril ortam olan tekli ev ortamından çoklu ortama geçmeleri sonucunda zincirleme arkası kesilmeyen enfeksiyon ataklarına maruz kalırlar. Her seferinde farklı virus ve bakteriler enfeksiyona neden olduğundan adeta çocuk üst solunum yolu enfeksiyonu geçire geçire enfeksiyon amillerini tanımış olur.

Ani ısı değişikiği, havalardaki soğuma, soğuk içecekler ve yiyecekler, vücut direncini düşüren durumlar, yolculuk yorgunluk, okul kreş vb. çoklu ortamlarda bulunma, mevsim geçişleri, stres, fizyolojik olarak bağışıklık sistemi aktivasyonunda azalmalar, kansızlık, diabet gibi durumlar vücut direncini azaltacağından sık üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.

Bademcik iltihabına çok sayıda bakteri türleri ve virüsler neden olabilir. Genel olarak bakterilerin ve özellikle Beta hemolitik streptekok dediğimiz tekrarlayan ve ağır bademcik enfeksiyonu yapan suşlarda ateş genellikle 40 dereceye kadar yükselir. Genel halsizlik, baş ağrısı üşüme titreme nöbetleri, ağız kokusu, çocuklarda iştahsızlık, bulantı, kusma şikayetlerine neden olabilir.Özellikle küçük çocuklarda havale geçirmesine neden olabilir. Bademciklerin üzeri genelde kirli beyaz-sarı renkli iltihap parçaları ile kaplanır ve boğaz yaygın olarak kızarır. Bakterilerin neden olduğu bademcik enfeksiyonları ağır seyreder ve mutlaka antibiotik kullanılmasını gerektirir.

Virüslerin neden olduğu bademcik enfeksiyonlarında genelde ateş 38.5 dereceyi geçmez, çocuklarda ek olarak burun akıntısı, gözde kızarma öksürük şikayetlerine de neden olurlar. Muayenesinde de bademcikler hafif kızarık görünür nadiren üstü beyaz iltihap parçaları ile kaplanır. Antibiotik kullanmadan ateş düşürücü ve öksürük kesici ilaçlar ile şikayetler geçer.

Sık bademcik enfeksiyonu geçiren çocuklarda etken mikrobun beta streptokok türü olup olmadığını bilinmesi gereklidir. Bunun için antibiotik kullanmadan 1 ay sonra yapılacak boğaz kültürleri, ya da son enfeksiyondan 2 hafta sonra bakılacak ASO tetkikleri bir fikir verebilir. Ayrıca çocukta iri ve pasajı kapatan geniz eti, sinüzit, burun kemiğinde eğrilikler bademcik enfeksiyonu sıklığını arttırmaktadır. Bademcik enfeksiyonlarının tedavisi, penisilin başta olmak üzere antibiotikler ile olmaktadır.İlk tercih oral yolla alınan penisilin türü antibiotiklerdir. Eğer bunlar yetersiz kalıyorsa enjetabl(iğne) olarak ilaç verilmelidir. Penilisilinlere allerji varsa o zaman diğer ilaçlar tercih edilebilinir.

Uzun süreli tekrarlayan hastalarda depopenisilinler tercih edilebilir. Ancak uygulama zorluğu ve nadiren şiddetli allerji yapabildiklerinden tercih alanı daralmıştır. Çocuğun beslenmesi, aşıları, giyimi, bulunduğu ortam şikayetlerin düzelmesine, yada artmasına neden olabilir. Bademcik enfeksiyonlarında en büyük sıkıntı, düşmeyen yüksek ateş ve sık tekrarlamasıdır. Beta cinsi bakterilerin yaptığı enfeksiyonlarda sık görülür. Tonsil içinde kolonize olan, yerleşen bu mikroorganizma, vücudun direncini düşüren durumlarda aktif hale geçer ve kısa süre içinde enfeksiyon tüm boğaza yayılarak hastalığa neden olur.

Zaman içinde enfeksiyon sıklığına bağlı olarak tonsiller büyür kalıcı bir iriliğe ulaşır ve normal sağlıklı yapısı kaybolur. Bademciklerin içinde enfekte, koku yayan yapılar gelişir ve mikrop burada bioflim tabakaları arasında her zaman bulunur. İlaçlar ile tam ortadan kaldırılması mümkün olmaz hale gelir. Bu tip durumlarda yılda 5-6 kezin üzerinde yüksek ateşli bademcik enfeksiyonu geçirmesi, beta mikrobunun mevcudiyeti, kalp romatizması ateşli eklem romatizması, böbrek iltihapları gibi vücuda zarar verir hale gelmesi, bademcik apsesi oluşması, bademcik iriliğine bağlı nefes almada yeme içme fonksiyonlarındaki belirgin bozulma ameliyat gerekçesi olarak kabul edilmektedir.